Propozycje zabaw matematycznych w domu

GARŚĆ POMYSŁÓW NA ZABAWY MATEMATYCZNE Z DZIEĆMI W DOMU

Zabawy matematyczne pomagają dzieciom zrozumieć podstawowe pojęcia matematyczne, zachęcają do logicznego myślenia oraz ułatwiają rozpoznawanie cyfr i figur geometrycznych. Dzieci bardzo je lubią. Nauka przez zabawę może odbywać się w dowolnej chwili i miejscu,   a materiałem do zabaw i zadań może stać się prawie wszystko – dziecko może liczyć ławki w parku, segregować wg wielkości szyszki w lesie, jesienią dzielić liście wg kolorów i porównywać elementy w zbiorach, nawlekać na nitkę podaną ilość guzików, czy też szukać konkretnego – opisanego przez rodzica guzika (o wskazanej liczbie dziurek, kolorze, wielkości, czy też kształcie). Pomysłów może być nieskończenie wiele, zachęcamy więc do takich zabaw z dziećmi w wolnym czasie. Inspiracją mogą stać się dla Państwa poniższe propozycje i opisy zabaw:

• Na rolki po papierze toaletowym (lub np. plastikowe kubeczki) naklejamy cyfry 0-9. Dziecko otrzymuje garść patyków/słomek itp. Zadaniem jest włożenie odpowiednią ilość elementów do każdego powstałego z rolki kubeczka (zgodnie z cyfrą widniejącą na karteczce).
• Gry w karty – np. w „wojnę”. Z talii kart wybieramy tylko te z liczbami. Dzielimy je po równo między graczami i układamy kolorem w dół. Gracze jednocześnie odwracają górną kartą ze swojego zestawu. Wyższa karta wygrywa, ale gracz sam musi domagać się przyznania mu punktu (dziecku należy dać dużo czasu na określenie, która karta jest wyższa).
• Na kartce rysujemy duży kwiat i piszemy w nim rozrzucone losowo cyfry (od 1 do 6, z powtórzeniami). Dziecko rzuca kostką, a następnie znajduje i zaznacza cyfrę, którą pokazuje wyrzucona liczba oczek.
• Dziecko nawleka na nitkę lub sznurek odpowiednią liczbę guzików lub koralików – taką, jaką poda dorosły (lub tyle, ile wskaże kostka, albo też cyfra na karteczce, którą przyczepimy do końca sznurków).
• Inna zabawa z guzikami – gromadzimy guziki różnej wielkości, koloru, kształtu i z różną ilością dziurek, na kartkach zapisujemy cechy określające kształt, ilość dziurek, kolory, wielkość guzika (np. rysujemy dużą i małą strzałkę – określenie wielkości, plamy w kolorze guzików – każdy kolor na osobnej kartce, 2 kropki i 4 kropki – ilość dziurek, koło, kwadrat, owal – kształt itp.). Zadaniem dziecka będzie posegregowanie guzików wg wybranych przez rodzica cech, lub odszukanie wszystkich (bądź jednego) guzików wg informacji zapisanej na kartkach (kładziemy np.. przed dzieckiem kartki: z dużą strzałką, czerwoną plamą, narysowanym kołem i 2 kropkami – a dziecko pokazuje nam duży okrągły, czerwony guzik z 2 dziurkami).
• Z kolorowych kartek wycinamy koła i składamy je na pół. Wokół brzegów rysujemy niewielkie kółeczka przypominające ząbki. W miseczce przygotowujemy małe kawałki np. plasteliny. Dziecko lub rodzic rzuca kostką, a zadaniem dziecka jest zapełnienie papierowej buzi tyloma ząbkami (kulkami plasteliny), ile wskazuje ilość oczek na kostce.
• „Co zmieniło miejsce?” – ustawiamy przed dzieckiem kilka przedmiotów/obrazków, dziecko zamyka oczy, a my zmieniamy ich kolejność (najpierw 2 rzeczy, później można więcej). Dziecko otwiera oczy i mówi, co zmieniło miejsce. Podobna, łatwiejsza zabawa – „Czego brakuje?”
• Zagadki dotykowe – rozpoznawanie tylko za pomocą dotyku kształtów figur geometrycznych (wyciętych np. z sztywnego papieru, lub też kształtów „ukrytych” w przedmiotach).
• Wskazywanie przez dziecko w domu lub na spacerze przedmiotów o określonych kształtach lub cechach (np. „Co jest duże i okrągłe?”, „Znajdź przedmioty w kształcie koła”, „Dotknij czegoś miękkiego” itp.);
• Segregowanie zabawek wg wybranych cech – np. lalki-samochody-klocki itp. Lub wg wielkości, odkładanie zgromadzonych przedmiotów (z różnych pomieszczeń w domu) na ich miejsce.
• Zabawy w sklep (dziecko sprzedaje lub kupuje) – można sprzedawać wszystko – np. guziki (tu opisujemy konkretny guzik, podając jego cechy, dziecko odnajduje właściwy), można też kupować określone klocki i zbudować na koniec coś z nich zbudować; ważne w zabawach w sklep jest to, by dziecko kupowało wymieniając umowny pieniądz (np. fasolki) na określoną rzecz, o ustalonej wcześniej cenie (np. 1 klocek za 1 fasolkę, figurka – za 3 fasolki itp.).
• Zabawy słowne – np. wymyślanie i zadawanie zagadek, podawanie nazw 4 rzeczy, które można ułożyć wg kolejności (na przykład z kategorii wzrost, waga, etapy procesu, wiek, itp.) Następnie dziecko układa je w odpowiedniej kolejności (podaj je dziecku w niewłaściwej kolejności). Przykładowe pomysły: dorosły, niemowlę, dziecko, nastolatek (wiek), sto, dziesięć, pięć, tysiąc (wiek), kot, mysz, żyrafa, osioł (wielkość), pszenica, chleb, ciasto, mąka (etapy), tydzień, godzina, dzień, rok (czas)
• Przetnij 20 słomek na części o różnych długościach: krótkie, średnie i długie. Na kartce papieru odrysuj te trzy długości. Pomieszaj słomki. Poproś dziecko, by brało po jednej słomce i mówiło, czy jest krótka, średnia, czy długa. Sprawdzajcie odpowiedzi według wzoru odrysowanego na kartce. Wygrywa osoba, która poda najwięcej poprawnych odpowiedzi. To ćwiczenie dobrze rozwija umiejętność szacowania.
• Wszelkie puzzle, układanki, wiele gier planszowych są doskonałą okazją do ćwiczenia umiejętności matematycznych czy logicznego myślenia. Można też wydrukować dziecku kolorowankę, poprosić, by ją pokolorowało, a następnie pociąć ją na określoną ilość elementów (puzzli) i polecić dziecku ponownie ją złożyć.
• „Rysowanie palcem po plecach lub dłoni dziecka – np. prostych cyfr, kształtów, a zadaniem dziecka jest odgadnąć, co to.
• Wymyślanie prostych bajek lub zadań z treścią, np.: Wiewiórka zebrała 3 orzechy, potem kolejne 2 — ile miała razem? Potem znalazła kolejne 2 — ile miała? Potem zjadła 1. Ile zostało? Potem przyszła druga wiewiórka i…
• Układanie wzorów – rodzic wymyśla jakiś rytm/wzór z 2-4 elementów (coraz większa liczba elementów) – np. z kształtów: koło – kwadrat – trójkąt – trójkąt, a zadaniem dziecka jest kontynuowanie tego rytmu.
• „Poszukiwanie cyfr” – świetna zabawa podczas spaceru. Zadaniem dziecka jest wskazanie cyfr ukrytych w różnych miejscach i przedmiotach i nazwanie ich (rejestracje, numery domów, ceny, znaki, reklamy itp.). tak samo można bawić się, szukając określonych kształtów, figur w otoczeniu.
• „Marsz pod dyktando” – dziecko zamienia się w robota i porusza się tylko na słowa rodzica, wg jego poleceń (np. „Idź do przodu 2 kroki, obróć się w bok, zrób w przód 4 kroki…” itp..). Dobre ćwiczenie na rozróżnianie stron ciała – lewej i prawej.
• Znana i lubiana gra w klasy.
• „Czarodziejski worek” – wyszukiwanie tylko za pomocą dotyku określonej figury ukrytej w worku itd.
• Tworzenie z dzieckiem własnej gry. Najpierw dorosły konstruuje grę - rysuje planszę i ustala reguły, a dziecko mu pomaga. Potem razem w nią grają. Następnie dziecko buduje swoją grę (może wzorować się na tym, w czym uczestniczyło poprzednio), dorosły mu pomaga, potem grają razem stosując ustalone reguły.

         Etapy tworzenia np. gry „Wyścigi samochodowe”:

        - narysować trasę wyścigu – odpowiednio długi chodniczek, i odmierzyć na nim płytki,

        - a potem określić miejsce startu i metę;

        - ustalić, kto będzie się ścigał;

        - pomyśleć o pułapkach i premiach: zaplanować je i w sposób czytelny oznaczyć na trasie  

          wyścigu.

PROPOZYCJE KSIĄŻEK DLA RODZICÓW:

• BADURA-STRZELCZYK Gabriela : Pomóż mi policzyć to samemu : matematyka w ujęciu Marii Montessorii od lat trzech do klasy trzeciej. – Opole : „Novik”, 2008;
• BROWN Sam Ed : Raz, dwa, trzy spróbuj i Ty : zabawy matematyczne dla przedszkolaków/ il. Jula Libonn ; przekł. Katarzyna Kalicka. – Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1993;
• GRUSZCZYK-KOLCZYŃSKA Edyta, DOBOSZ Krystyna, ZIELIŃSKA Ewa : Jak nauczyć dzieci sztuki konstruowania gier : metodyka, scenariusze zajęć oraz wiele ciekawych gier i zabaw. – Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1996;
• PISARSKI Marek : Matematyka dla naszych dzieci : gry i zabawy rozwijające uzdolnienia matematyczne. – Warszawa : Wydawnictwo "Eceri", 1992;
• Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Ewa Zielińska: Dziecięca matematyka 20 lat później. Książka dla rodziców i nauczycieli starszych przedszkolaków/. - Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2015.